Arkiiva, persovdnasuodjalus ja GDPR

Almmolaš orgánaide main lea arkiivageatnegasvuohta arkiivalága mielde

Almmolaš orgánain maid arkiivalága § 5 namuha lea njuolggo láhkageatnegasvuohta arkiivalága § 6 mielde doallat arkiivva. Dát galgá dáhpáhuvvat arkiivalága kap. II mielde ja arkiivaláhkaásahusa láidestusaid ja riikkaarkivára láhkaásahusa mielde. Dát orgánat eai boađe vásihit makkárge rievdadusaid iežaset arkiivageatnegasvuođain personsuodjalusláhkaásahusa geažil.

Dáidda orgánaide boahtá čielgasit ovdan Riikaantikvára njuolggadusain ahte dain lea geatnegasvuohta sihkkarastit ahte máŋggalágan duođaštusat seailluhuvvojit maŋitáigái. Suohkaniidda ja fylkkasuohkaniidda addojuvvojit oalle dárkilis njuolggadusat riikaarkiivva láhkaásahusa 7. kapihttalis. Stáhtalaš orgánaide addojuvvojit suodjalannjuolggadusat nu gohčoduvvon iešstivrenáššiin. Dasa lassin ferte juohke orgána ráhkadit seailluhan- ja kassašuvdnaplána maid Riikkaarkivára galgá dohkkehit. 

Suohkanat ja fylkkasuohkanat sáhttet lassin daid gohččosiidda mat bohtet Riikkaarkivára láhkaásahusa 7. kapihttalis, árvvoštallat nu gohčoduvvon "liigevurkkodeami". Dat ii mearkkaš ahte ii galgga bálkestit materiálaid almmá oppalaš liigevurkkodanárvvoštallama haga; earenoamážit personsuodjalanásahusaid geažil lea dehálaš ráhkadit plánaid das maid galgá seailluhit ja man dihte.

Arkiivaláhka oktan láhkaásahusaiguin addá dalle buori vuođu našuvnnalaš riektái das ahte mii sáhttá billistuvvot ja mii ferte seailluhuvvot boahtteáigái. Láhkaásahus mielddisbuktá dan ahte nu guhká go lea dákkár vuođđu, de mannet arkiivalága njuolggadusat vurkkodeami birra sihkkunvuoigatvuođa ovdalii, seammaládje go dál. 

Arkiivadoaimmahat rávve almmolaš orgánaid main lea arkiivageatnegasvuohta arkiivalága vuođul joatkit doahttalit dálá njuolggadusaid, dassážii go bohtet ođđa njuolggadusat ja láidestusat. Almmolaš orgánaid arkiivageatnegasvuohta bissu, nu ahte dieđuid ii sáhte jávkadit almma kassašuvdnaláhkavuođu haga arkiivalágas dahje arkiivalága vuođul.

Priváhta riektesubjeavttaide main ii leat arkiivageatnegasvuohta arkiivalága mielde

Arkiivalága mielde eai leat priváhta doaimmain, nu go earret eará fitnodagain, organisašuvnnain, vuođđudusain ja priváhta olbmuin makkárge rievttálaš geatnegasvuođat doallat arkiivva. Priváhta doaimmain lea goitge dárbu dokumentašuvnnaide, ja sis sáhttet leat iešguđetlágán vuođut gieđahallat persovdnadieđuid dán dokumentašuvnnas.

Iešguđetlágan njuolggadusat sáhttet bidjat gáibádusaid dasa man guhká galgá unnimusat vurket dihto dieđuid. Danne lea eanaš doaimmain dárbu ja vuođđu čohkket duođaštusaid dan ektui maid beaivválaččat gohčodit arkiivan.

Priváhta aktevrrain lea lohpi vurkkodit persovdnadieđuid iežaset arkiivvas arkiivaulbmiliid dihte almmolašvuođa beroštumiid dihte. GDPR artihkal 5.1.b. nanne ahte persovdnadieđuid sáhttá čohkket ovtta ulbmila várás, ja dasto viidáseappot gieđahallat arkiivadoaimmaide. Dat gusto nu guhká go lea seamma dikšunovddasvástideaddji guhte čohkke ja viidáset meannuda dieđuid. Dál lea vuos ain ovttaskas gieđahallanovddasvástideaddji duohken árvvoštallat leago gieđahallan arkiivadoaimmaide almmolašvuođa beroštumi várás, ja árvvoštallat maid dat mielddisbuktá ja fuolahit ahte gieđahallan deavdá lága gáibádusaid.

Almmolaš ja priváhta arkiivavurkkodeaddji ásahusat

Arkiivavurkkodeaddji ásahusat dárbbašit riektevuođu našuvnnalaš rievttis go galget sáhttit arkiveret arkiivadoaimmaide almmolašvuođa beroštumi várás. Arkiivadoaimmahagas, fylkkasuohkanlaš ja suohkanlaš arkiivaásahusain lea dákkár vuođđu arkiivalágas. Priváhta arkiivadoalli ásahusat eai sáhte čujuhit arkiivaláhkii ja fertejit geahčadit eará riektevuođu. Persovdnadiehtolága paragráfat 8 ja 9 sáhttet addit lassi riektevuođu arkiivadoaimmaide almmolašvuođa beroštumi várás surggiin maid arkiivaláhka ii govčča. Mearrádusat gáibidit ahte doaibmabijut ja dáhkádusat mat leat persovdnasuodjalusláhkaásahusa artihkkalis 89 čuvvojuvvojit, ja go guoská persovdnadieđuid sierra kategoriijaide, de šaddá maiddái dárbbašlažžan jearrat ráđiid persovdnasuodjalusáittardeaddjis dahje dahkat persovdnasuodjalusváikkuhusčielggadusa.

Arkiivadoaimmahat lea Norgga stuorimus priváhtaarkiivvaid seailluheaddji, ja váldá vuostá priváhtaarkiivvaid mat leat seailluhanárvosaččat ja mat gullet min seailluhanpolitihkkii ja áŋgiruššansurggiide.

Eurohpákommišuvnna arkiivaáššedovdijoavku - European Archives Group (EAG) lea ráhkadan oktasaš bagadusa GDPR birra buot eurohpálaš arkiivavurkkodanásahusaide. Bagadusa ulbmil lea addit dieđuid ja rávvagiid arkiivva ja GDPR oktavuođa birra, arkiivafágalaš geahččanguovllus. Dat šaddá ávkkálaš bargoreaidun iešguđetlágan arkiváraide, beroškeahttá geográfalaš sajádagas ja ásahuslaš gullevašvuođas.

Bagadus ii guoskkat daid iešguđetlágan našuvnnalaš heivehemiid maid GDPR dahká vejolažžan ja mat gusket iešguđetge miellahttoriikkaide. Dan dihte lea Arkiivadoaimmahat válljen lasihit lasáhusa "Arkiivadoaimmahaga mearkkašumit arkiivavurkkodanásahusaid persovdnasuodjalusbagadussii".